Separacja i rozwód to dwie różne instytucje, które mają różne skutki prawne. Najważniejsze różnice dotyczą tego, że:
- małżonkowie w separacji w dalszym ciągu są związani węzłem małżeńskim, a to oznacza, że nie mogą zawrzeć kolejnego związku małżeńskiego,
- rozwód oznacza trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego – każdy z byłych małżonków może zawrzeć kolejny związek małżeński,
- tylko po rozwodzie każdy z byłych małżonków może złożyć oświadczenie w urzędzie stanu cywilnego (lub przed konsulem) i wrócić do swojego poprzedniego nazwiska.
Z uwagi na powyższe różnice na separację z reguły decydują się małżeństwa, które nie są przekonane co do rozstania.