Ograniczenie praw rodzicielskich ojcu, matce – co to oznacza, kiedy to możliwe

Władza rodzicielska przysługuje każdemu z rodziców. Zdarza się jednak, że rodzice nie są w stanie podołać obowiązkom, lub nie mogą porozumieć się w kwestii wychowania dziecka. Wówczas może nastąpić ograniczenie praw rodzicielskich ojcu lub matce. Dowiedz się, kiedy dochodzi do ograniczenia praw rodzicielskich i jakie są tego konsekwencje.

Czym jest i komu przysługuje władza rodzicielska?

Definicja władzy rodzicielskiej znajduje się w art. 95 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – obejmuje ona „[…] obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw”. Inaczej mówiąc, rodzice mogą decydować m.in.: o szkole, do jakiej dziecko będzie uczęszczać, wydaniu mu paszportu czy jego miejscu zamieszkania.

Mimo że władza rodzicielska przysługuje obu rodzicom, to gdy wymaga tego dobro dziecka, możliwe jest jej ograniczenie – nastąpić może ograniczenie praw rodzicielskich ojcu, matce lub obojgu rodziców.

Ograniczenie praw rodzicielskich – powody

Kiedy można ograniczyć prawa rodzicielskie ojcu czy matce? Są dwa powody, dla których następuje ograniczenie praw rodzicielskich:

• rodzice dziecka rozwodzą się i nie są w stanie porozumieć się w kluczowych kwestiach, czyli np. co do dalszego wychowania czy miejsca zamieszkania dziecka, Ma to znaczenie choćby przy orzekaniu o tym, która strona jest winna rozpadowi małżeństwa.
• rodzic (rodzice) wykonuje prawa rodzicielskie w sposób, który narusza dobro dziecko, np. nadużywa alkoholu czy zaniedbuje potrzeby potomka.

Co istotne, ograniczenie praw rodzicielskich ojcu, matce lub obojgu rodziców nie ma charakteru stałego. Rodzic (rodzice) może odzyskać prawa rodzicielskie, jeżeli wykaże, że przesłanki, na podstawie których sąd podjął decyzję, minęły.

Jak ograniczyć prawa rodzicielskie?

Ograniczone prawa rodzicielskie są skutkiem postępowania przeprowadzonego z urzędu lub w rezultacie wniosku złożonego przez jednego z rodziców czy przedstawiciela podmiotu mającego wiedzę o tym, że dobro dziecka jest zagrożone (np. nauczyciela, funkcjonariusza policji, pracownika ośrodka pomocy rodzinie).

Z reguły prawa rodzicielskie z urzędu są ograniczane tym rodzicom, którzy nie dbają o dziecko. Przesłanki, które mogą zadecydować o tym, że zostaną ograniczone prawa rodzicielskie, to m.in.:

• zaniedbanie rozwoju lub potrzeb dziecka,
• pozostawienie dziecka bez opieki, np. gdy rodzic wyjeżdża za granicę do pracy,
• stosowanie wobec dziecka przemocy fizycznej lub psychicznej.

Aby mogło nastąpić ograniczenie praw rodzicielskich z urzędu, sąd musi jedynie otrzymać informację o tym, że dobro dziecka jest zagrożone.

Wniosek o ograniczenie praw rodzicielskich

Ograniczenie praw rodzicielskich możliwe jest też na wniosek. Składa się go do wydziału rodzinnego tego sądu rejonowego, który jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania (a nie zameldowania) dziecka. Każdy prawidłowo przygotowany wzór o ograniczenie praw rodzicielskich ojcu lub matce powinien w treści zawierać:

• datę i miejsce sporządzenia wniosku,
• oznaczenie sądu, do którego pismo jest kierowane,
• żądanie ograniczenia władzy rodzicielskiej,
• uzasadnienie złożonego żądania.

Ograniczenie praw rodzicielskich po rozwodzie to często spotykana sytuacja. Gdy rodzice nie mogą się porozumieć w kluczowych dla wychowania dziecka kwestiach, sąd przyznaje władzę wychowawczą jednemu z rodziców, z kolei drugiemu zostaje ona ograniczona.

Ograniczenie praw rodzicielskich – skutki

Na czym polega ograniczenie praw rodzicielskich? Co oznacza ograniczenie praw rodzicielskich? To pytania często zadawane przez rodziców, którym prawa rodzicielskie zostały ograniczone.

W praktyce rodzic, którego władza rodzicielska została ograniczona, nie będzie mógł decydować np. o tym, jak jego dziecko będzie spędzać czas wolny, nie będzie też mógł występować w jego imieniu. Jednocześnie mimo ograniczenia praw rodzicielskich:

• rodzicowi przysługuje kontakt z dzieckiem – może on widywać się z dzieckiem w czasie wyznaczonych wizyt,
• rodzic ma obowiązek płacić alimenty – szczegóły znajdziesz poniżej.

Z reguły ten rodzic, któremu ograniczono prawa rodzicielskie, może współdecydować jedynie w najważniejszych sprawach. Dotyczą one np. wyboru szkoły czy leczenia.

„Ograniczenie praw rodzicielskich a paszport dla dziecka. Mimo ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców zdarza się, że urzędnicy wymagają zgody na wydanie dziecku paszportu od każdego z rodziców. W przypadku sporu sprawę rozstrzyga sąd.”

Ograniczenie praw rodzicielskich a alimenty

W kontekście ograniczenia praw rodzicielskich często pojawia się pytanie o alimenty. Czy rodzic, któremu zostały ograniczone prawa rodzicielskie, musi płacić alimenty? Tak. Obowiązek alimentacyjny nie ma związku z tym, czy rodzic ma lub nie ma praw rodzicielskich – w tym przypadku istotne jest pokrewieństwo.

Ograniczenie a odebranie praw rodzicielskich

Od ograniczenia prawa rodzicielskich należy odróżnić ich odebranie. To najwyższy stopień ingerencji sądu we władzę rodzicielską. Jakie są przesłanki do pozbawienia władzy rodzicielskiej? Kiedy można odebrać prawa rodzicielskie ojcu lub matce? Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym jest to możliwe, gdy:

• istnieje trwała przeszkoda, np. odbywanie kary w więzieniu,
• rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej,
• rodzice w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka.

Jak odebrać prawa rodzicielskie ojcu lub matce? Analogicznie jak w przypadku ograniczenia praw rodzicielskich konieczne jest przeprowadzenie postępowania. Może ono odbyć się na wniosek lub z urzędu.